Πριν πολλά πολλά χρόνια, προτού να γίνουμε το κυρίαρχο είδος στον πλανήτη, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Ήμαστε κι εμείς ένα απ’ αυτά τα ζωάκια που τα βλέπεις στα ντοκιμαντέρ και τα λυπάσαι, λεία κάθε θηρίου. Σε εκείνους τους χαλεπούς καιρούς ο άνθρωπος χρειαζόταν να αναγνωρίζει αμέσως κάθε τι που μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο. Δεν υπήρχε χρόνος να σκεφτεί, κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου είχε σημασία. Έτσι, η φύση μας χάρισε την αμυγδαλή, μια μικροσκοπική δομή στα βάθη του εγκεφάλου, με αυτόν ακριβώς τον σκοπό: να αναγνωρίζει και να εντοπίζει στη στιγμή οποιαδήποτε απειλή και να δρα αυτόματα προς την αντιμετώπισή της.
Από τότε, κάθε ερέθισμα γύρω μας, πριν να περάσει στον λογικό εγκέφαλο, περνάει πρώτα από εκεί. Και εφόσον δεν αναγνωριστεί ως απειλή, συνεχίζει την καθιερωμένη του πορεία προς τον φλοιό, όπου μετατρέπεται σε αντίληψη. Διαφορετικά, η αμυγδαλή σημαίνει συναγερμό και ολόκληρος ο οργανισμός κινητοποιείται για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος.
Ως εδώ καλά, και η αλήθεια είναι πως χρωστάμε πολλά στην αμυγδαλή που ως είδος καταφέραμε να επιβιώσουμε μέχρι σήμερα. Αλλά οι καταστάσεις άλλαξαν. Ανεβήκαμε πια στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Τους παλιούς μας εχθρούς τους τοποθετήσαμε σε βιτρίνες, να τους βλέπουν τα παιδιά και να χαίρονται. Όμως ο παλιός μηχανισμός δεν έπαψε ποτέ να λειτουργεί. Και πλέον μας δημιουργεί προβλήματα. Γιατί συνεχίζει να αναγνωρίζει απειλές, μόνο που πλέον τις αναγνωρίζει στους ανθρώπους γύρω μας.
Το βασικό πρόβλημα με την αμυγδαλή είναι η υπερβολική της ευαισθησία. Εντοπίζει κινδύνους ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχουν. Αρκεί κάποιο ερέθισμα να της θυμίσει έστω και ελάχιστα κάποια προηγούμενη δυσάρεστη εμπειρία για να το θεωρήσει επικίνδυνο. Και έτσι γεννά παρεξηγήσεις. Κάθε φορά που εξοργιζόμαστε, κάθε φορά που το αίμα ανεβαίνει απότομα στο κεφάλι και κάποιος αγαπημένος μας άνθρωπος μετατρέπεται ξαφνικά σε εχθρό, η αμυγδαλή έχει σημάνει πάλι συναγερμό, κι ας μην υπήρξε καμία πραγματική απειλή. Και βρισκόμαστε λίγη ώρα αργότερα, όταν η λογική αναλαμβάνει και πάλι τα ηνία, να αναρωτιόμαστε γιατί φερθήκαμε πάλι τόσο διαφορετικά απ’ όσο θα θέλαμε.
Καθένας μας έχει πληγωθεί από άλλους ανθρώπους κάποια στιγμή στη ζωή του. Και αυτήν την ανάμνηση την κρατάμε στο αρχείο για ν’ αποφύγουμε παρόμοιες καταστάσεις μελλοντικά. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι πρόγονοί μας συγκρατούσαν τη μορφή μιας τίγρης που τους κυνήγησε για να τρέξουν μια ώρα αρχύτερα όταν θα την ξανασυναντούσαν. Απλώς, τότε ο κίνδυνος ήταν πραγματικός, αφορούσε στην ίδια μας την επιβίωση. Ενώ τώρα, αφορά στην αυτοεκτίμηση και την αξιοπρέπειά μας. Περίπλοκες καταστάσεις...
Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος για να απαλλαγούμε από τις αστοχίες της αμυγδαλής. Αφενός, επειδή βρίσκεται πολύ βαθιά στον εγκέφαλο για να την πειράξουμε, αφετέρου διότι, ακόμα κι αν υπερβάλλει πολλές φορές, παραμένει πολύ χρήσιμη. Αλλά μπορούμε τουλάχιστον να αναγνωρίσουμε τις περιπτώσεις όπου δρα, να αντιληφθούμε τις αυτόματες αντιδράσεις μας και να τις περιορίσουμε. Και την επόμενη φορά που θα νιώσουμε ξαφνικά ότι απειλούμαστε, να πάρουμε μια βαθιά ανάσα, δίνοντας χρόνο στην λογική να αποφασίσει αν κινδυνεύουμε ή όχι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου